Aytmatov
1000 yaşını aşan bir Türk şehri ve Türk Dünyasının en meşhur Türk yazarı. Tataristan’ın başşehri Kazan, Rusya Federasyonu sömürüsünde bir Türk şehridir. Cengiz Aytmatov, Sovyet tesirinde kalmış bir Türk yazarıdır. Soyadındaki –ov takısı bu tesirin olumsuz bir hatırasıdır. Kazan ve Cengiz Aytmatov, Türk Alemi için çok önemli.
Türk gençleri tarafından Aytmatov, Nobel ödülü almış Türkiyeli yazar Orhan Pamuk’tan daha çok okunuyor. Orhan Pamuk Türkiye’de tutmuyor, Aytmatov tutuyor. Aytmatov, Türk halkının arasında halktan biri olarak geziyordu ve kendini hiç yadırgamazdı, Pamuk buna cesaret bile edemez.
Aytmatov’un eserleri, gerek Amerika ve Avrupa, gerekse Çin tarafından desteklenmedi. Hatta Sovyet devri yazarı olmasına rağmen Ruslar tarafından da desteklenmedi. Büyük destekler almamasına rağmen ekmeğini taştan çıkartırcasına bütün dünyada geniş yankılar buldu. El emeği göz nuru eserleri gençler tarafından çok okunuyor. Dostoyevski yaşasaydı gerçekten kıskançlıktan ağlardı. Çünkü, Aytmatov Rus romancılığını da geride bırakan eserleri kaleme aldı. Sömürü altındaki Türk topluluklarının kendi dillerini ve kültürlerini unutmaya başladığı anda “mankurt” tiplemesiyle Türk halklarının uyanması gerektiğini belirtti. Daha nice anlatımlar, kültürel öğeler ve tiplemelerle romancılıkta yeni bir çığır oldu.
Çinlileri Türk topraklarından uzaklaştıran 751 yılı Talas Savaşı’nın geçtiği bölgede doğmuştu. Talas aymağının Şeker köyü’nde dünyaya gözlerini açan Aytmatov’un annesi Tatar Türklerinden, babası da Kırgız Türklerindendir. Annesi onu dünyaya getirdiğinde onun Tatar başşehri Kazan’da hastalanıp hayatının sona ereceğini belki hiç düşünmemişti.
2004 Nisan’ında Cengiz Aytmatov ile onun 75 yaş doğum gününü İstanbul CRR (Cemal Reşit Rey) Konser salonunda birlikte kutladık. Daha da eser yazacağını söylüyordu o zamanlar. Daha da yazdı. O gün Oljas Süleymanov, Muhtar Şahanov, Anar, İlyas Amangeldi ve diğer Türk yazarları ile de konuşma fırsatımız da olmuştu.
2008 yılında Cengiz Aytmatov aramızdan ayrılsa da bize öğüt alacağımız eserler bıraktı.
İlk Öğretmenim
Gün Olur Asra Bedel
Cengiz Han’a Küsen Bulut
Dağlar Devrildiğinde-Ebedi Nişanlı
Darağacı - Dişi kurdun Rüyaları
Fuji-Yama
Ak Gemi
Selvi Boylum Al Yazmalım
Elveda, Gülsarı!
Dağlar ve Steplerden Masallar
Cemile
Yüzyüze
Zorlu Geçit
Toprak Ana
Çocukluğum
Kızıl Elma
Alıntıdır.