Çömlekçilik Hititlere kadar dayanır. Ülkemizde Hititlerden bu yana günümüze kadar hiç kesintiye uğramadan çömlek yapılan tek yer Avanos'tur. Bunun ilk sebebi Kızılırmak'tır. Kızılırmak milyonlarca yıl akarak zengin ve kaliteli kil tanelerini Avanos'un etrafına özenle biriktirmiştir. Bunu keşfeden bölge insanı Kızılırmağın çok eski yataklarından keşfettikleri kaliteli killeri elleriyle öğüterek (iri parçalar tokmakla kırılır daha sonra kırılan parçalar el elekleri ile elenir) sonra çuvallara doldurulur. Çuvala doldurulan elenmiş toprak eşeklerin sırtına yüklenip atölyelere (işlik) taşınır. İşliğe getirilen toprak çamur haline getirilmek için küçük çamur havuzlarına dökülür. Sadece suyla karıştırılan toprak usta tarafından bilek gücüyle yoğurularak çıkartılır. Çamur havuzundan top halinde alınan çamur bir süreliğine bekletilerek (ortalama bir hafta) kullanıma hazır hale gelir. Kullanıma hazır hale gelen çamur çanak ustaları tarafından iyice özenir.
Çamur hazır hale geldikten sonra sıra geldi çömlekçi çarkında şekillendirmeye. Çömlekçi ustası hazırlanmış çamuru ayakla çevrilen eski tip tornada şekillendirmeye başlar. Ayakla vurarak hızlandırdığı çarka çamuru yapıştırır. Sağ ve sol ellerini çamura bastırarak çamurun merkez de çapsız dön meşini sağlar. Bu arada yavaşlayan tornaya ayağıyla vurmak suretiyle hızlan dırır. Daha sonra merkezde çapsız dönen çamura baş parmaklarıyla tam merkezden bastırarak içini boşaltır. Sonra sol el içerde sağ el dışarıda çarkta dönen çamura karşılıklı baskı uygulayarak yukarı doğru çeker. Sonra yapacağı şekle göre tahta dediğimiz yarım ay şeklindeki metal parçasıyla karın vererek çömlek şeklini oluşturur. Bir çömleğin toplam yapım süresi aşağı yukarı 4-5 dakika sürer. Ortalama bir usta günde 150-200 çömlek yapabilir ayakla çevrilen tornada.
Yapılan çömlek kulp takılacaksa eğer 3-4 saat gölgeli ortamda beklemesi gerekir. Kulpu takıldıktan sonra kurumaya alınır. Kuruma süresi ortalama yaz aylarında 1 hafta kış aylarında 2-3 hafta sürebilir. Kuruması tamamlanan çömlekler artık fırına girmeye hazırdır.
Kuruması tamamlanan çömlekler odun ve samanla pişen fırınlara yığma usulü üst üste kayılır. Fırın doldurulduktan sonra doldurulan ağzı tamamen sıvanır. Artık fırın yanmaya hazırdır.
Yavaş yavaş ısıtılmaya başlanır. İlk önce iki üç saat çok ağır şekilde ısıtılır fırının içinde ısınan çömlekler yavaş yavaş ısı artırılarak yaklaşık 8-10 saatte 850-900 derecede pişirilir.
Geçmişte bu şekilde pişirilen çömlekler fırınlar boşaltıldıktan sonra satılmak üzere at arabalarına yüklenirdi. At arabalarına yüklenen çanak çömleklerle yabana çıkılırdı (Avanos dışına diğer şehirlere).
Ama artık günümüzde gelişen teknolojiyle birlikte hem kullanılan malzemeler hem de yapılan ürünler değişmiştir. Tabiî ki bunda Kapadokya'daki turizminde katkısı vardır.
Çok eski bir çömlek fırını. çömlek fırınları hiç söndürülmeksizin 5.7gün tütsü ateşinde odun desteğiyle yakılırmış.