DOMATES MACUNU (SALÇA)
Kıbrıs Türk köylüsünün bir başka hazırlığı da yahni yemeklerde kullandığı "Domadez Macunu" yani salça yapımıdır. Domatesin bol olduğu Temmuz ve Ağustos aylarında yeterince domates alınır. Salçalık domateslerin iyi kızarmış olmasına dikkat edilir. Kızarmış domatesler iyice yıkandıktan sonra paslanmayan bir kaba -günümüzde plastik bidonlara eskiden tahta verillere-küçük parçalar halinde kesilir. Güneşe konur. Toz toprak girmesin diye üzerine ince bir örtü de serilir. 3-4 gün içinde kesilen domates parçaları sularını kusmuş, kendileri de bu suyun yüzeyine çıkacak kadar hafiflemiştir.
Bir susam eleği alınır. Bir hamur teknesinin üstüne temiz iki dal konup susam eleği odunların üstüne yerleştirilir. Temiz kaplarla alınan domatesler susanı eleğinin içine dökülüp iyice ezilir. Su haline gelen kırmızı kısım aşağıya akar. Domateslerin çekirdekleri, selüloz parçaları ve dış kabuğu susam eleğinde kalır, iyice sıkılıp suyu akıtıldıktan sonra kabuklar atılır ve yeniden domates parçalan alınır.
Tümü bitirilince teknede biriken domates özü temiz (sakulli) torbalara konup yüksekçe bir yere asılır üç gün içinde, asıldığı yerde tamamen süzülür. Süzülünce alınıp genişçe bir kaba konur. Her beş okkaya bir okka tuz konup iyice karıştırılır. Sonra da paslanmaz kaplara (cam kavanozlara) konup muhafaza edilir. Yıl boyu kullanılır. 4 okka iyi domatesten bir okka macun elde edilir. Hu çok ucuz bir maliyettir. Aile bütçesine katkısı büyüktür. Günümüzde domates çok pahalı olmakla birlikte bu alışkanlığını devam ettirenler vardır. Buna ilave olarak 1974' ten bu yana Türkiye'den gelip yerleşen ırkdaşlarımızın farklı bir uygulaması daha yerleşmiştir.
İri ve etli bir biber cinsi "salçalık biber” kıpkırmızı oluncaya kadar ağacında bekletilmekte, ondan sonra da pazara sürülmektedir. Pazardan alınan biberler kesilerek hafif haşlanmakta sonra da kesilip pelte haline getirilmektedir. Pelte haline getirilen bu biber ya tuzlanıp salça olarak kullanılmakta, ya da domates salçası ile eşit miktarda karıştırıldıktan sonra tuzlanıp kullanılmaktadır.
Oğuz M. Yorgancıoğlu "Kıbrıs Türk Folkloru" (2000) Kitabı