Çok eski bir web tarayıcısı kullanıyorsunuz. Bu veya diğer siteleri görüntülemekte sorunlar yaşayabilirsiniz..
Tarayıcınızı güncellemeli veya Chrome kullanmalısınız.
Kooperatifler Öldü De
Mirasını Mı Paylaşıyorsunuz ? (1)
Hayatımızı param parça eden Kıbrıs konusu,iç-dış ne kadar önemli konu varsa hepsini itekleyerek öne çıkmakta, bizler de zorunlu olarak Kıbrıs sorununu ele alıp yorum yapmaktayız.Ben arada kendimi yana çekerek başka konuları araya sıkıştırma alışkanlığını edindim.Dün Bosna kıyımını araya sokuşturdum. İşte bugün o denemelerden bir başkasını daha yapacağım. Bugünkü konum param parça edilmekte olan “Kooperatifler”.
Yazımın başlığını atarken çok samimiyim.Sanki dev gibi Kooperatif Örgütü bir kararla veya bir fiske ile öldürüldü, efendiler halkın gözünden kaçırarak “Halkın malı olan Kooperatiflerin” mirasını paylaşmak için sıraya girdiler.
Bunu Kıbrıs Türk Sanayi Holding’de de gördük.Takır takır işleyen fabrikalarda biri potayı deldiriyor,öteki ham madde alımını sabote ediyor,bir öteki dedesi adına şirket kurup ihracatın üstüne konuyor,daha cüretkârı savaştan önce söz konusu fabrikalara ham madde satan firmalarla temasa geçerek Sanayi Holding’i ham maddesiz bıraktırıyordu.1982-1984 yıllarında Sanayi Holding’den sorumlu Bakan olduğum dönemde,Yönetim Kurulu Başkanı Ahmet Cemal Gazioğlu ile acıları birlikte yaşadık.Uluslararası alıcı olduğu hâlde,ham madde ithâlimize çomak sokanlar,bizden sonra bu fabrikalara konmuşlardı. Ama şunu söylemeliyim;biz görevde olduğumuz dönemde ham madde ithâl yollarını bulduk,ürettik ve de dışalıcılara sattık.Sanayi Holding’in kâr ettiği yıllardır bunlar…
Sözü “Kooperatiflere” getireyim.Şimdi Sanayi Holding’in boğazına ip geçirilen yıllara dönüldü.Sıra Kıbrıs Türk Halkının tarihine altın harflerle adını yazdıran “Kooperatiflerimizi” ipe çekmeye,idam etmeye geldi.
“Kooperatif”,halkın malıdır.Bilmeyen bilsin,duymayan işitsin diyorum. Kooperatifler üyelerin dayanışması ile yaratıldı. İngiliz Sömürge Yönetimi öteki sahalarda ne kadar kötülük yapmışsa, Kooperatif alanında aksine Türk ve Rum Halklarına iyilik yapmıştır.Seylan’dan getirdiği “Kooperatifler Yasasını” yürürlüğe koydu. Zıraat Bankasının fonksiyonuna son vererek “Kooperatif Merkez Bankasını” kurdu.1960 rejiminde bu banka Türk ve Rum Halkına hızmet etmek için ikiye ayrıldı.1960’da adayı terk eden İngiliz Yönetimi, tazminat olarak da “Kıbrıs Türk Kooperatif Merkez Bankası Ltd’e” 500 bin Sterlin sermaye koydu.Bu İngiliz Yönetiminin Türk varlıklarına yaptığı zararın bir kısmının tazminatı idi.Benzeri tazminat Evkaf’a da ödendi.
1960 Kıbrıs Cumhuriyeti oluşturulurken Türk Cemaat Meclisi “Kooperatiflerin Örgütlenmesine” büyük önem verdi. Ne acı ki Rumlar “Akridas Plânını” çok erken yürürlüğe koydular ve adayı kana buladılar.Türk Halkını 11 yıl, iki millik adalar halinde kuşatarak yıkıma,yok olmaya mahkûm ettiler.Üstüne üstlük her fırsatta silâhlı saldırı yaparak binlerce insanımızı katlettiler.36 bin insanımız 103 yerleşim yerinden göç ettirildi.Camiler, okullar, konutlar,işyerleri,tarlalar,az da olsa var olan birkaç fabrika yakıldı,yıkıldı.Kooperatifler de bu darbeyi alan örgüttü.Yine de 11 yıl Türk Halkının ayakta tutunabilmesi için adanın her tarafında halka hızmet verdi.
15 Şubat 1969 tarihinde “Çalışma ve Kooperatif Bakanlığına” atandığım gün,adanın her tarafında yardım bekleyen Kooperatifler vardı.Kıbrıs Türk Kooperatif Merkez Bankası Ltd yeterince kaynağa sahip değildi.Oysa köyde ekilecek tarlalar,gübre ve tohumluk beklerken; hayvancılıkta ihtiyaçları karşılamak için kredi gerekiyordu.Limasol’da,Piskobu’da inşasına başlanan Harup Fabrikası yarım kalmıştı.Süt üreticileri,emeklerinin karşılığını alabilmek için oluşturdukları “Sütcülük Kooperatifine” bir elin uzanmasını ve gereken yatırımların yapılmasını bekliyorlardı.Köylü, tarımsal araç gereç temin etmek,kredi bulmak;Köy Bakkaliyeleri,halka hızmet verebilmek için Merkezden yapılacak alımlarla halka kredili mal sağlamak için çırpınıyorlardı.
Kıbrıs Türk halkının,dört dörtlük Süt Fabrikasına,tam teşekküllü Hayvan Yemi fabrikasına,Harubu işleyecek fabrikanın bir şekilde sonuçlandırılmasına,Baf ve Karpaz köylüsünün alın teri üzümün değerlendirilmesine veya şarap konusunda yardım edilmesine;Köy Bakkaliyelerinin ayağına kadar ulaşacak, gıda, temizlik malzemesi,gübre,tohumluk,tarım araç ve gereçleri temin edilmelmesine gereksinim vardı.
O günü bilmeyen,öğrenmeyen,o günkü Kooperatifçilerin gece gündüz demeden nasıl çalıştıklarını öğrenmeden bugün “Kooperatifleri” parçalamak için diş gıcırtmaları ve bahane uydurmaları ve Kooperatifleri mülkiyetlerine geçirmeye kalkmaları anlaşılır değildir. Yokluk içindeki halkın imdadına Kooperatifler koşmuştu.Ne özel sektör ne devlet sektörü bunu başaracak durumda değildi. Üçüncü sektör olan Kooperatifler,dışla bağ kurarak,Danimarka’dan kredi temin ederek,Çekoslavakya’dan makine satın alarak gücüne güç katmıştı.Kooperatif Hareketi olarak,ABD’den kargo uçağı kiraladık ve Ercan’a indirdik.Direk uçuşlarla binlerce canlı koyun ve kuzu ihraç ettik Arap ülkelerine…Köylü o yıl aldığı geliri daha sonra hiç alamadı.Canlı hayvanın tonunu 2500 dolara sattık.
O gün öldük,bittik diyen,elini kolunu havaya kaldırarak teslim bayarağını çeken,ya da Rum tarafına geçip aman dileyen,avuç açan Kooperatifçiler yoktu…
Anavatan Türkiye,savunma için her fedakârlığı yapıyordu. Bütçeye azımsanmayacak katkı sağlıyordu.Ama gelişme ve yatırım için harcayacak tek dolarlık dövizini Kıbrıs’a harcayamazdı.Kıbrıs’da Bakanlar izaz ikramlarını ceplerinden ödüyorlardı.Türkiye’ye yapılan resmi ziyarette,sadece masraflar karşılanmakta idi.O yıllarda oluk oluk dış seyahat harcırahı ödeme olanağı ve alışkanlığı yoktu.Herşey halk içindi… Bakanların makam arabaları da yoktu.Kendi arabalarını kullanıyorlardı.Yani o yıllar “Milli Seferberlik yılları” idi.
“Kooperatif defterini” açtım,Kooperatifleri yıktırmamak, yağmalatmamak için devam edeceğim.
Cevap: Kooperatifler Öldü De Mirasını Mı Paylaşıyorsunuz ? (1)
Kooperatifler Öldü De
Mirasını Mı Paylaşıyorsunuz ? (2)
Kıbrıs sorununda belki bir ara yakalar ve de öteki konuları da irdelerim diye düşündüğüm anda, Sayın Davutoğlu’nun Türkiye Dışişleri Bakanı olarak patlattığı AB bombasına bakarak Kooperatifler yazımı ertelemek istedim ancak uygun bulmadım.Nasıl olsa herkes o gelişmeleri ilgi ile izlemektedir. Ben de bir gün sonra o yana doğru eğilirim.Çünkü “Kooperatifler” konusunun ertelenecek hali kalmadı.
& & &
Dünkü yazımdan sonra bazı gazetelerde gördüğüm bir duyuru beni memnun etti.Yıllardan beri yazıyorum,uyarıyorum,yeri geldiğinde radyo ve televizyonlarda dikkat çekiyorum ama “Kıbrıs Türk Kooperatif Merkez Bankası Ltd’in” esas sahipleri ortaya atılıp,”Bu mal bizim.Genel Kurul yapacak ve Yönetimini yasaya uygun olarak biz seçeceğiz”diyen çıkmadı.Muhalefette olan Partiler iktidara gelince KTKMB Ltd Genel Kurulunu yapacaklarını ve Yönetimi atamayacaklarını,seçimle gelmesini sağlayacaklarını duyurdular.Seçimden sonra iktidar olunca unuttular.Buna UBP, CTP ve DP de dahildir.Her Hükümet, yandaşlarını KTKMB Ltd İdare Meclisine atayarak yola devam etti.Şimdi de böyledir.
İşte yıllardan sonra ilk kez “Kıbrıs Türk Kooperatif Memurları Tasarruf Kooperatifi Ltd. “Kıbrıs Türk Kooperatif Merkez Bankası Ltd’in” ortağı olarak duyuru yayınlayarak öteki ortak Kooperatifleri toplantıya davet etti.Bu toplantı 26 Temmuz 2011 tarihinde Koop-Sen binasında yapılacak ve “KTKMB Genel Kurulunun toplanmasını ve gerçek sahiplerine devrini sağlamak” üzere girişim plânlayacak.Ben öyle anladım ve de mutlu oldum.Sokaklarda hak aramaya kalkan onca Sendikadan sonra,KTKMB’ının ortağı olan bir Kooperatif yasal hak aramanın gerçek yolunu açıyor.Kendilerini kutlarım.Bu halkın “Koyun olmadığını” haykırdıkları için…Başarılar dilerim.Bu ülkenin ilk Kooperatif Bakanı olarak kendilerine her türlü desteği vereceğimi belirtmek isterim.Haydi,Kooperatifçiler uyanınız! Haydi Kooperatifçiler ayağa...
Üçüncü Sektör uyanmalı,KKTC’yi sokulduğu daracık yoldan çıkarmalıdır...
& & &
KOOPERATİFLER konusuna devam etmek istiyorum.Dünkü yazımda kısa kısa geçmişe değindim.Azıcık bilgi sundum. Nerede bıraktığımıza işaret ettim.Kaldığım yerden devam ediyorum.
Herkes, Kooperatif kuruluşuna dönüp bakmak yerine,tüm yapının orada olduğunu ve önceden varolduğunu kabullenerek efelenmektedir.Bunun üstüne Sendikacılar bindi.Bunun üzerine atamalı İdare Meclisleri kondu.Bunun üzerine katlanan maaşlar eklendi.Krediler köyden,köylüden,üretim yapan küçük Esnaf ve Sanayiciden kaçırıldı ve tüccara kaynak yapıldı.Dara düşen kişi ve üreticinin başvuracağı kaynak olan Kooperatifler, “Bankacılığa” özenilerek ana amacından saptırıldı.İşletmeler Partili adamların beslenme yeri oldu.Köyde köylü kredi ve yoğaltım amaçlı Bakkaliyeler aracılığıyla hızmet beklerken,köy ve köylü tüccara,bakkala,toptancıya adeta teslim edildi.Üreticinin ürünleri aracıların elinde kâr metaı hâline getirildi.Üretici soyuldu,tüketici soyuldu.
Kıbrıs Türk Kooperatif Merkez Bankası Ltd.büyük bir hata olarak “Bankacılık” koridoruna sokuldu.Kooperatifler Yasasına bağlı iken kalkıp “Bankacılık Yasası” kapsamına da girdi.Bu konuda Merkez Bankası bile zorlandı.Oysa Kooperatifler kendi alanlarında kalmalı,Bankacılık yapmamalı,Bankacılık Yasası zorlanmamalı idi.
Kıbrıs Türk Kooperatif Merkez Bankası Ltd.”Kooperatifler Yasası” içinde tutulmalı,Bankacılık işlemleri gerekiyorsa Vakıflar Bankası ile koordine edilmeli idi.KTKMB Ltd’in Bankacılık yasasına girerek bazı faaliyetleri yapabilmesi uğruna bu adımın atılması hatadır.
Kooperatifler,kendi yasaları içinde kalmalıidi.Bugün de dere yatağıan döndürülmelidir.Bankacılık ayrı işletmedir. Oysa Kooperatifçilik ekonominin “Üçüncü Sektörüdür”.Kıbrıs bunun sınavını verdi.Başardı.Atlımını gerçekleştirdi.Bunu korumalıdır.
& & &
Milli Mücadele dönemine damgasını vuran,TMT ile mukavemetin temel dayanaklarından biri olan “Kooperatifçilik”,içte ve dışta dikkatleri üzerine çekmişti. Rahmetli Ecevit,Hükümetini açıklamadan üç kişilik bir heyeti göndererek “Kooperatif yapısını” incelemiş,benden rapor almış ve Türkiye tarihinde ilk kez Hükümette “Köy ve Kooperatifler Bakanlığına” yer vermişti.Kıbrıs Türk Kooperatifçiliği,Dünya Kooperatifçilik Kurumu’nun üyesi idi.Kopenhag’da toplanan Kuruma Türkiye’yi üye öneren “Kıbrıs Türk Kooperatif Hareketi” oldu.Ecevit bu dönemde “Merkez Köyler Projesini “sundu. Kooperatifler bunun ana merkezinde vardı.
11 yıllık kuşatma döneminde dimdik duran ve ilerleyen,yeni yatırımları gerçekleştiren Kıbrıs Türk Kooperatif Hareketi,doğal olarak “Kâr amacı” güdenlerin hedefi olmuştu.
Harekâttan sonra Türkiye’den gönderilen uzmanlar,Kooperatif yerine KİT önererek hata yaptılar.Bakanlar Kurulunda çok tartıştık ama “Emir yüksek yerden numarası” etrafı o gün silip süpürdü.”Devletcilik egemen oldu”.CYPFRUVEX, Sanayi Holding, Tarımsal Donatım Kurumu, Toprak Ürünleri Kurumu, Süt Kurumu nerede ise dara düşenlere dayatılan yapı oldu. Hayatımıza Uçakla gelip-giden nerede ise gezici İdare Meclisi üyelikleri,Genel Müdürlükler sokuldu.Türkiye’de bu sektöre “Arpalıklar” deniyordu.O dönemde arpalıklar hayatımıza girdi.
Kooperatif konusuna devam edeceğim.Ama herkes geç kalmadan “Kooperatiflere sahip çıksın” diyorum…