Gök Türk İhtilalinin kurtarıcısı İlteriş Kutluk Kağan öldüğü vakit biri sekiz, diğeri yedi yaşında iki çocuk bırakmıştı. Bunlardan birincisi sonradan Bilge adıyla Türk kağanı olan Megren, öteki ırkımızın örnek kahramanlarından Kül Tigin'dir.
Babalarının Tanrıya ve Türkistan topraklarına kavuştuğu sıralarda bu iki çocuk pek küçük olduklarından tahta, amcaları Kapağan Kağan geçmişti. Kapağan çağı, Gök Türklerin en parlak zamanları oldu. Kapağan birçok seferler yapmış, İlteriş'in gidemediği yerlerde ki Türkleri bile birliğe sokmuş ve çini, Türk akınlarından baş kaldıramaz bir hale getirmişti. İlteriş'in yiğit oğulları bu seferlerin çoğunda bulunup milletlerine ve amcalarına büyük hizmetler yaptılar.
Türklüğe şanlı zaferler kazandıran Kapağan, son zamanlarında bazı kararsız ve lüzumsuz hareketlere başlamış, milletine zulüm eder olmuştu. Bu yüzden bazı boylar gücenmişler, birliğin dağılma tehlikesi baş göstermişti. Kapağan, bu kötü hareketinin karşılığını pek ağır ödedi, pusuya düşürülerek öldürüldü. Bu ölüm, millet işlerindeki haksızlığın haklı cezası idi. İşte bu karışık ve tehlikeli zamanda İlteriş oğullarının Türkistan tahtını elde etmeleri Türk milleti için büyük bir kazanç oldu. Fakat İlteriş'in çocuklarının tahtı elde etmeleri ortaya bir mesele koymuştu: Acaba bir yaş aralı iki kardeşten hangisi kağan olacaktı? Bu sorunun karşılığında bu iki Türk yiğidinin örnek meziyetlerinden birini buluyoruz. Çünkü Türk tahtı Megren'e göre kahraman kardeşine layık, Kül Tigin içinse ağasına ait sayılıyordu. İlteriş çocuklarının kağanlıkta gözleri yoktu. Onların ülküleri ırklarına hizmet etmek, dağılmakta olan birliği yeniden kurmaktı. Bilhassa Kül Tigin bu ateşle yanıyordu. Kağan olmak değil, kağan buyruğunda orduları yürütmek, düşmanları tepelemek, dağılmış boyları bir bayrak altına toplamak istiyordu.
İki yiğit kağanlığı birbirlerine kabul ettirmek için çok uğraştılar. Sonunda Kül Tigin, kendisinden bir yaş büyük olan ağasını razı etti. Megren, Türklerin kağanı oldu. Kül Tigin'de ağasının buyruğunda ordu kumandanı.....
Kül Tigin, Megren'i kağan olmaya razı ettiği zaman millet hiç de iyi durumda değildi. İki kardeş, babalarının ve amcalarının kurtarıp yücelttiği milletin adı sanı yok olmasın diye gündüz oturmadan, gece uyumadan çalışmaya başladılar. Son yıllar içinde bütünlüğünü kaybetmiş olan Türklüğü eski haline getirinceye kadar uğraştılar.
Kül Tigin, daha amcası zamanında seferlerde bulunmaya başlamıştı. O vakit on altı yaşlarında idi (bu yaşlarda ki Türkçülere ve Türkçü adaylarının dikkatine!!!). Yaşça küçük, fakat ruhça çok büyüktü. Bu yaştan sonra bir daha hemen hiç oturmadı. Otuz bir yıl durmadan çarpıştı. Kül Tigin'in düşmanlarlave birliğe girmek istemeyen Türk boyları ile yaptığı savaşlar birer destandır. Daha yirmi bir yaşlarında bir gençken 50.000 kişilik bir kuvvetle ilerleyen bir çin generaline karşı erlerinin başında ve yaya olarak saldırıp düşmanı darmadağın etmiştir.
Kül Tigin, pek şanlı savaşlarından birini yirmi bir yaşında iken yaptı. Vuruşmada o kadar yiğitçe bir saldırışlar yaptı, o derece korkusuz çarpıştı ki, Türk beğleri bu savaştaki kahramanlığı hiç unutmadılar. Kül Tigin, bu çarpşmada üç defa at kaybetti. Vurulan her attan sonra bir yenisine biniyor ve yine saldırıyordu. En son bindiği doru atın üzerinde çarpışırken yüzden çok ok, pusatlarına ve atının zırhlarına rastladı. Lakin Tanrı yiğidini koruduğu için hiç birisi yüzüne ve başına gelmedi. Sonunda o ordu savaş yerinde yok edildi.
Kül Tigin yirmi altı yaşında iken kahraman Kırgızlarla çarpıştı. Onları basmak için ordusuna karları sökerek Köğmen dağını aştı. Sert ırkdaşları ile bir yaman vuruştu. Bir ak aygır üzerinde saldıran Kül Tigin, Kırgız erlerinden birini okla vurdu, ikisini arka arkaya mızrakladı. Yiğit Kırgızlar, kahraman Kül Tigin önünde boyun eğdiler.
Aynı yıl güçlü Türgişlerle vuruşt. Bu savaş için ordusunun başında Altay dağını aşarak, İrtiş ırmağını geçerek yürüdü. Türgişler yiğit kişilerdi. Fakat Kül Tigin'e karşı durmak mümkün mü? Onlar da boyun eğdiler.
Otuz bir yaşında Karluklarla karşılaştı. Alp Salçı adlı bir ak atının üzerinde savaşan Gök Türk cocuğu onlara da diz çöktürdü.
Hep savaşan ve hep yenen Gök Türk kahramanının savaşları birbirine benzer: Hepsinde büyük kahramanlıklar ve hepsinde zafer.... Kül Tigin, bunlar arasında en büyük savaşını Dokuz Oğuz boyu ile yapmıştır. O yıllarda Dokuz Oğuzlar çok güçlenmişlerdi. Bilge Kağanın eşsiz kardeşi onları alt etmek için bir yılda beş vuruşma yapmak zorunda kaldı. İlk karşılaşmada Kül Tigin, Azman adlı ak atıyla vuruştu. Erlerinin yanında, önünde vuruştu. Arka arkaya altı tane Dokuz Oğuz erini kargıdan geçirdi. Ordular göğüs göğüse geldi zaman yedincisini kılıçladı. Dokuz Oğuzlar usta askerlerdi. Ama Gök Türk yiğitlerinin önünde onlar da diz çöktüler.
Beş savaşın en kanlısı sonuncusu oldu. Dokuz Oğuzlar bu vuruşmada çok korkunç saldırılarla Gök Türk karargahını ele geçirmek istediler. Eğer karşılarında Kül Tigin olmasaydı geçirebilirlerdi de... Fakat Kül Tigin'in elinden karargahı zaptetmek kolay mıydı? Gök Türk prensi bu savaşta görülmemiş şekilde çarpıştı. Karargaha saldıranlar Türk yiğitleriydi. Fakat Kül Tigin yiğitler yiğidi idi. Ve karargah Gök Türklerde kaldı.
Bu çarpışmada Kül Tigin'in son savaşı oldu. Onun bütün hayatınca Türk birliği için çarpan ve çırpınan kalbi bu savaşta durdu.
Gök Türklerin yiğit çocuğu Türk birliği uğrunda şehit düştüğü zaman kırk yedi yaşındaydı. Otuz yıldan çok savaş alanlarında bir kahraman abidesi gibi dolaşan gövdesini Türkistan toprakları bu yaşta aldılar. (Yırtıcılar az yaşar, Uzun sürmez doğanlık...)
Baş yiğidini kaybeden Türkeli yaslara büründü. Bilge Kağan büyük yuğ töreni yaptırdı. Başta çin olmak üzere her yerden heyetler geldi. Fakat bütün bunlardan ne çıkardı?
Toprak ana milyonlarca oğlunun yanına bu oğlunu da almıştı. Kağanın yası sonsuzdu. Böyle bir kardeş için sonsuz yas denizlerine dalınmaz mı idi?
Kül Tigin, millet yolunda toprağa düşeli bugün bin iki yüz yıldan çok oluyor. Acaba Türkeli yeni bir Kül Tigin'i veya Kül Tigin'leri ne zaman yetişterecek?
Kaynak: Irkımızın Kahramanları, Nejdet Sançar