Küresel Isınmanın Özbekistan’da Etkileri ve Su Sorunu
Dünya, üzerine düşen güneş ışınlarından çok, dünyadan yansıyan güneş ışınlarıyla ısınır. Küresel ısınma; insan tarafından atmosfere verilen gazların sera etkisi ( Işınların bu gazlar tarafından tutulması) yaratması sonucunda, dünya atmosferi ve okyanuslarının ortalama sıcaklıklarında belirlenen artışa verilen isimdir.
Atmosferde bu gazların miktarının artması ısınmayı artırır.
Küresel ısınma, beraberinde küresel iklim değişikliğini de getirir. Bilim adamlarına göre; Asya kıtasında, sıcaklıklar, kuraklık ve seller artacak, besin maddelerinin üretimi, toprak bozulması ve toprakların verimsizleşmesi sebebiyle oldukça azalacak. Dünyanın değişik bölgelerinde ise; yağış miktarında artma, şiddetli kasırgalar ve seller yerleşim bölgelerini olumsuz etkileyecek.
Buna bağlı olarak; öncelikle Orta Asya için çok ciddi bir sorun haline gelmekte olan, su ve hidroenerji olmak üzeri doğal kaynakların akıllıca kullanma zamanıdır.
Sadece Orta Asya bölgesi için geçerli olmaksızın trajik sonuçlara götüren Aral Gölü’nün gittikçe kurumaya başlaması bunun açık bir örneğidir. Özbekistan Cumhurbaşkanı İslam Karimov’un BM Genel Assamblesi 48. Ve 50. oturumlarında yaptığı konuşmalarında, Aral Gölü’ndeki ekoloji afet sorunu küresel karakterini taşıdığını vurgulamıştır.16 Ağustos 2007’de Bişkek’te düzenlenen Şanghay İşbirliği Örgütü Genel Kurulu toplantısında da; Özbekistan’ın açık konumunu ifade ederek; “Orta Asya nehirlerin sınır boyu su kaynakların kullanımı sorunu, tüm bölgesel ülkelerinde bulunan 50 milyon nüfusun çıkarları dikkate alınarak çözüme kavuşturulmalı,
Sınır boyu nehirlerin gerçekleştirilen herhangi bir eylem, mevcut ekoloji ve bölgedeki su dengesine olumsuz etki göstermeksizin gerçekleştirilmeli,
Su kullanımı ve ekoloji alanında uygulamada olan uluslararası-hukuki tabanı, Orta Asya sınırları boyu nehir kaynaklarının ortak verimli kullanım sistemi oluşturulması temeli olmalıdır,
İlgili tarafların tam anlamıyla bilgilendirilmesi temelinde detaylı bağımsız teknik-ekonomi ve ekoloji denetim koşulu altında hidroteknik inşaatı olmak üzeri trans sınır nehir kaynaklarını kullanımı ile ilgili projelerin hayata geçirilmesinde tüm tarafların hakları ihlal edilmemeli,
İlgili diğer devletlerin çıkarlarına gölge bırakmaksızın ve iki önemli koşulu garanti ederek, yapısal yaklaşım ve hoşgörülü temelinde projelerin gerçekleştirimi yapılmalıdır.
Birincisi – nehir akımın alt sevisinde yerleşen ülkelere akım sevisini azalmasına izin verilmemeli,
İkincisi – Bölgedeki ekoloji güvenliği ihlal edilmemelidir.
Bu nedenle, Orta Asya’da su-enerji dengenin sağlanması ile ilgili tüm konular, karşılıklı anlayış, ikili diyalog ve bölge ülkeleri arası temelinde çözülmelidir. Bu temellerin herhangi bir şekilde ihlali, bölgede tahmin edilmeyecek ekoloji, ekonomi, sosyal ve politik sonuçların doğurmasına neden olur.”demektedir.
Özbekistan’ın konumu, bu alandaki uluslararası hukuk ve kurallara uygun olmakla beraber, gündem sorunlarından yola çıkılmaktadır.
Alıntıdır.