Türk askerinin Lübnan’a gönderilmesi tartışmaları hatırıma İngiltere ile Kuzey İrlanda arasında yer alan İrlanda Denizi’ndeki Man Adası’nı getirdi. Man Adası’nı hatırlamam boşuna değil elbette. Bu küçük adada bulunan kilisenin bahçesinde yedi Türk Mehmetçiğin mezarı bulunuyor. Memleketlerinden binlerce kilometre uzakta, İrlanda Denizi’nin ortasındaki küçük ada da Türk askerlerinin ne işi olabilir? Ne İngiltere’yi, ne de İrlanda’yı işgale gidip, burada şehit düşmedi Mehmetçikler.
Emperyalistlere karşı kendi ana yurtlarını savunurken düşman askerlerine esir düştükleri için mezarları uzak ufuklarda kaldı. “Belki döner” umuduyla yolcu eden anaları, bir daha göremedi askere yolcu ettikleri yavrularını. Tıpkı Kurtuluş Savaşı’nda ana ocağına bir daha dönemeyen binlerce Mehmetçik gibi. Yemene gidip dönmeyen ve ardından türkü yakılan şehitler ordusu gibi. Çanakkale’de toprakla kucaklaşan binlerce Anadolu evladı gibi.
MAN ADASI’NDA 7 MEHMETÇİK
Birinci Dünya savaşında İngilizler’e esir düşmüş olan binlerce Alman ve Avusturyalı ile birlikte 115 Türk, 1915 yılında 200 kişilik bir kafile içinde “Isle of Man” adasındaki Knockaloe Esir Kampı’na getirildiler. Bunlar arasında bulunan yedi Türk esir burada vefat edince, tutuldukları esir kampının karşısındaki Patrick Kilisesi’nin bahçesine gömüldüler.
Uzun süre ilgi bekleyen yedi Türk askerinin mezarlarının bulunduğu Man Adası’ndaki mezarlığa 1972 yılında “Şehitlik” statüsü verildi. Dikili taşlar halindeki mezarlık geçtiğimiz yıllarda bakıma alınarak şehitlerimizin anılarına layık görkemli bir şehitliğe dönüştürüldü. Şehitliğin bakımı, içinde bulunduğu Patrick Kilisesi ve İngiliz Savaş Mezarlıkları Komisyonu (Commonwealth War Graves Commission) sorumluluğunda bulunuyor. Periyoduk bakım giderleri anılan müesseseler tarafından, restorasyon ve özel bakım giderleri ise Türkiye Cumhuriyeti Milli Savunma Bakanlığı İnşaat Emlak Daire Başkanlığı’nca karşılanıyor.
ADLARI VE ÖLÜM TARİHLERİ
Mezar taşlarında ad, soyad ve ölüm tarihleri bulunuyor şehitlerimizin...
Ramazan Mehmet 17 Kasım 1916
Hüseyin Halit İbrahim 16 Şubat 1917
Hüseyin Ali 20 Nisan 1917
Hasan Derviş 18 Mayıs 1917
Mehmet Ali 17 Eylül 1917
Kalan Yeğen 09 Nisan 1918
Ahmet Hazan 15 Temmuz 1918
Kader onları, “uğrunda ölmek için” çıktıkları meçhul yolculukta, ülkelerinden binlerce kilometre uzaktaki Man Adası’na götürdü ve ülkelerinden uzakta kaldılar. Bir daha ana yurtlarına dönemediler.
TARİHTEN MESAJ VERİYOR
Geçen asrın son çeyreğinden bu yüzyıla geçiş yılları, Man Adası’ndaki yedi Mehmetçik gibi binlerce Türk askeri bir daha baba evine, ana ocağına dönemedi. Sevdikleri ile bir daha göz göze gelemedi. Benzer kaderi paylaştıkları Portsmouth’da yatan 26 Türk denizci asker de öyle. Hepsinden acısı; Türkiye’nin katılmadığı II. Dünya Savaşı sırasında İngiltere topraklarında şehit düşen ve Londra yakınlarındaki Brookwood mezarlığında yatan 14 genç Türk pilot da.
Dünyanın bir başka ucunda; Man Adası’nda, Porsmouth’da ve Brookwood’da yatan şehitlerin mezar taşlarının her biri bugüne gönderilen mesaj yüklü. Her bir mezar taşı, dünün acılarını bugüne taşıyan birer tanık gibi duruyor şehitlerin başucunda. Kimbilir, onlar, Türk askerinin Lübnan macerasına girmesini isteyenlerin bir daha düşünmelerine vesile olabilir. Bizlerin karşı çıkışları bir anlam ifade etmeyebilir ama savruldukları ülke topraklarından dönemeyen şehitleri hatırlatmak belki daha anlamlı olur.
Mustafa KÖKER