Osmanlı Deniz Teşkilatı

TAHTACI

-Otağ Hanı-
Katılım
26 Eki 2010
Mesajlar
1,634
Tepkime puanı
0
Puanları
36
Konum
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti

Osmanlı devleti kuruluşu sırasında bir deniz gücüne sahip değildi. Osmanlı Devleti'nin denizcilikle ilgilenmeye başlaması İzmit ve Gemlik taraflarının, daha sonra da Karesi ilinin alınması ile başlamaktadır. Karesi Beyliği gemilerinden faydalanılarak, Rumeli'ye geçen Osmanlı, artık bir donanmanın bulundurulması gereğini anlamış ve 1390 yılında Gelibolu'da önemli bir tersane yapmıştır.

Saruhanoğulları, Aydınoğulları ve Menteşeoğulları beylikleri gibi denizde kıyısı olan beylikler, Osmanlı Devleti'nin idaresine girince, onların tersanelerinden de istifade edilmiş ve Aydın beyliklerinin donanmalarıyla Osmanlı donanmasının çekirdeği kurulmuş oldu. İlk Osmanlı tersaneleri Karamürsel, Edincik ve İzmit'te kuruldu. İstanbul 'da ilk tersane Haliç Aynalıkavak semtinde kuruldu. Daha sonra Hint okyanusunda Portekizlilerle savaşabilmek için Süveyş'te bir tersane yapıldı. Ayrıca Rusçuk, Tuna ve Birecik'te tersaneler yapıldı. Osmanlı'da tersane ve donanmada çalışanlara "tersane halkı" denirdi. Bunlar üç ayda bir maaş alan azaplar, kalafatçılar ve humbaracılardı.


Osmanlı Donanmasına ait topçu kalyon gemisi minyatürü

Gemi Yapımı
Osmanlı'da savaş gemileri İstanbul ve Gelibolu tersaneleri dışında Karadeniz Marmara ve Akdeniz'de bulunan tersanelerde de yapılırdı. Yapılacak olan gemilerin çeşidi ve miktarı İstanbul'dan hükümet tarafından belirlenip o bölgenin kadısına bildirilir ve bunun için gerekli olan malzeme ve eleman bölgeye gönderilirdi. Yükselme döneminde yapılacak gemilerin bütün malzemeleri imparatorluk içinden temin edilirdi. Bunlar için her tersaneye ocaklıklar verilmişti. Mesela İstanbul tersanesinin ocaklığı Kocaeli sancağı idi.

Gemi Çeşitleri
Osmanlı donanmasında iki çeşit gemi vardı. Bunlar kürekli ve yelkenli gemilerdi. Kürekli gemilere çektiri denirdi. Bunların en küçüğü Karamürsel en büyüğü Baştarda idi.Savaşlarda kürekli gemilerden en çok mavna, kadırga ve baştarda tipinde olanlardan faydalanılırdı.

Kürekli Gemiler

1- Uçurma: İnce donanmadandı ve süratli bir kayıktı.

2- Varna Beş Çifteleri

3- Karamürsel: Çektiri çeşitlerindendi.

4- Aktarma: Tuna muhafazasında bulunan nehir gemilerindendi, gereğinde donanmaya katılabilirdi.

5- Üstü açık: Nehir gemisiydi bir dümenci 8 kürekçisi vardı. Bunlar taşıma için de kullanılırdı.

6- Çete Kayığı: Top çeken kayıklardı.

7- Çamlıca: Tuna da kullanılan nakliye gemilerindendi.

8- Brolik: Hafif donanma gemisiydi.

9- Celiyye: İnce donanma gemilerindendi. Nehirlerde kullanılırdı.

10- Şayka: Altı düzdü 3 topu vardı.

11- Firkate: 10 veya 17 oturaklıydı. İnce donanma gemisiydi ve nehirlerde kullanılırdı.

12- Mavna: 44 metre boyunda ve 26 oturaklıydı ;24 topu 364 kürekçisiyle beraber 600 kişilik bir mürettebatı vardı.
13- Kadırga: Kürekli gemiler devrinde Osmanlı donanmasının en önemli gemilerinden biriydi. Kalyonlar kullanılmaya başlanınca ortadan kalktı. 13 topu 196 kürekçisi, 100'ü savaşçı olmak üzere 330 mürettebatı vardı.

Yelkenli Gemiler

1- Ateş gemisi: Savaşta düşman donanmasını yakmak için kullanılırdı. İçleri yakıcı madde dolu olan bu gemi düşman gemisine yaklaşınca mürettebatı tarafından terk edilir ve çarptığı gemiyi yakardı.

2- Ağrıpar: Büyük tip savaş gemilerindendi. 13 şayka topu, 6 baş topu, 4 büyük zarbezan, 35 tane de pranki topu vardı.

3- Barça: Hem nakliye hem de harp gemisi olarak kullanılırdı. 2 veya 3 direkli olurdu. 4 şayka topu, 12 baş topu,12 zerbazen 35 tane de pranki topu bulunurdu. 4- Brik: 2 direkli yelkenli bir gemidir. Devrinin en hızlı gemilerindendir. 70 mürettebatı vardır.

5- Uskuna: 16 topu 90 mürettebatı vardı.

6- Korvet: Yelkenli gemilerin en büyüklerindendi. Boyu 30 metreye yakındı. 174 mürettebatı ve savaşçısı vardı.

7- Kalyon: 3 direkli büyük savaş gemileriydi. Kalyonlar ilk defa II. Bayezıd zamanında yapıldı.

8- Firkateyn: 3 direkli yelkenli gemilerdendi. Hem güvertede hem de ambarlarda toplar vardı.Boyları 40-50 metreye yaklaşıyordu.

9- Kapak(ya da Kaypak): Kalyon cinsinden 2 ambarlı bir gemiydi. Hem güvertesinde hem de ambarlarda topları vardı. 80-110 topu 800-1000 arasında mürettebatı vardı.

10- Üç Ambarlı: Kalyon tipi gemilerin en büyüğü idi 100-120 topu 1000 kadar da mürettebatı vardı.

Levendler gemilerin savaşçı kadroları idi. Silahları kılıç, mızrak, tüfek veya tabanca idi. Sahillerde oturan Türklerle Rumlar arasından toplanırlardı. Kürekçiler ise genellikle esirler, kürek mahkumları veya belirli yerlerden toplanan kimselerdi. Kalyoncular kalyonlarda hizmet edenlere denirdi. Donanmada hizmet ettikleri sürece maaş alırlar deniz mevsimi geldiğinde ise evlerine dönerlerdi. 1827 de bunların yerine tersanelerde askeri bir sınıf kuruldu. (Tüfekçi Neferatı).Gabyarlar ise gemilerin direkleriyle ve yelkenleriyle ilgilenen sınıftır. 1774'den sonra ortaya çıkmışlardır.
 
Moderatör tarafında düzenlendi:
Üst