Kanı kalbe geri taşıyan damarlar toplardamar olarak adlandırılır. Bu damarlar kan akışının kalbe doğru tek yönlü olmasını sağlayan kapakçıklar içerir. Toplardamarlarda oluşan tıkanıklıklar ve aşırı basınç bu kapakçıkların düzgün kapanmasını engelleyerek geriye doğru kaçaklara sebep olur. Sonuçta bacaklardaki yüzeysel toplardamarlar genişler, uzar ve büklümlü bir görüntü ile varisler oluşur.
Bacaklarımızda 2 adet damar sistemi mevcuttur: biri derin toplardamarlar (kalbe giden kanın %90’ının bulunduğu sistem) ve diğeri yüzeysel toplardamarlar (bu sistem de kalan %10’u taşır).
Varisler asla kanı ayaklara doğru taşıyan arterlere etki etmez ama kanı yukarı taşıyan damarlarda görülür. Daha çok yüzeydeki damar sistemine etki ederler.
Kabaca üç çeşit varis vardır:
- İri yeşilimtırak ana varisler
- Cilt altında ağ biçiminde yapılar oluşturan morumsu retiküler varisler
- Kırmızı ipliksi varisler
Varislerin tümü görünmeyebilir. Bazen gizlenen varisler de olur.
Varis oluşumu tam olarak bilinmemekte, ancak daha çok genetik, cinsiyet, yaşlılık gibi ne yazık ki kontrolümüzde olmayan nedenler üzerinde durulmaktadır.
Yine de istatistiksel olarak varis oluşumunu tetikleyen durumlar saptanmıştır:
Cinsiyet: Eğer kadınsanız bir erkeğe oranla 4 kat fazla risktesiniz demektir. Bunun nedeni de hormonal etkenlerdir (hamilelik, menopoz, doğum kontrol hapı, hormonal tedavi gibi). Ancak genel anlamda kadın-erkek, genç-yaşlı, aktif-pasif herkes bu problemle karşılaşabilir.
Hamilelik: Birden fazla doğum yapmış kadınlarda 3-4 kat daha fazla görülür. Anne karnında büyüyen bebeğin baskısı ve hormonlardan dolayı damar düz kaslarındaki gevşeklik bacakta kan göllenmesine ve toplar damar yüksek tansiyonuna neden olabilir.
Genetik: Varisli hastaların birincil derecede akrabalarında görülme risk oranı % 70’dir.
Yaşlılık: Varis genç insanlarda da sıkça görülmesine rağmen yaşlılıkta oluşum riski artmaktadır.
Yaşam Tarzı ve Şişmanlık:Yaşam tarzı problemin ağırlaşmasına neden olabilir. Obezite ve hareketsizlik ya da fazla ayakta kalma veya bacaklarda bir travma geçirmiş olmak da varislerin oluşmasına sebep olabilir.
Ayrıca bazı araştırmalar doğu mutfağının da (rafine ürünler, şeker ve yağ olarak zengin olması nedeniyle) varisi tetiklediğini göstermiştir.
Sıcaktan kaçının. Güneş, sıcak banyo ve sauna varisi tetikler.
- Uygun bir kiloda kalın.
- Uzun süre ayakta kalmanız gerektiğinde başparmaklarınızı gererek oynatın, parmak uçlarınıza basarak gerinin, ağırlığınızı bir bacaktan diğerine verin.
- Oturur durumdayken bacak bacak üstüne atmaktan kaçının.
- Diz altı çorap giymeyin, lastikleri baskı yapar. Kasıklarınızı sıkan giysiler de kullanmayın.