Hiperaktivitenin kökeni nedir?
Bu sorunun biyolojik kökeni çok daha fazladır. Ama beyin aktivasyonunu tam olarak neyin kontrol ettiği bilinmiyor. Sadece dikkat bölümünün daha az çalıştığı ve dopamin fazlalaşması olduğunda dikkat eksikliği ve hiperaktivitenin arttığı görülüyor. Diğer kısımda olanlar ise şunlar; kombine olanlar, (hem dikkat eksikliği, hem hiperaktivite yaşayanlar) var. DEHB temel olarak dikkat eksikliği, aşırı hareketlilik (hiperaktivite) ve dürtüsellik gibi üç ana davranış biçimiyle birlikte anılıyor. Bu davranış biçimleri, kişide bir arada görülebildiği gibi, ayrı ayrı da görülebiliyor.
DEHB’den söz edebilmek için ne gibi belirtiler lazım?
Örneğin, bir çocukta aşırı hareketlilik ve dürtüsellik belirtileri varken, diğerinde yalnızca dikkat eksikliği olabiliyor. Ancak yine de bir kimsede DEHB'den söz edebilmek için bu belirtilerin var olması yeterli değildir. Bunlar kişide yedi yaşından önce görülmeye başlanmış olmalı, en az altı aydır sürmelidir. Hem okul, hem ev ya da işyeri gibi birden fazla ortamda kendini göstermelidir.
Dikkat eksikliğini davranışlardan anlayabilir miyiz?
Dikkat eksikliği bulunan kişi, dikkatini bir şey üzerinde yoğunlaştırmakta güçlük çeker. Bir iş yaparken birkaç dakika içinde sıkılır. Dağınık ve unutkandır. Bu çocuklarda dikkat süresi ve yoğunluğu, yaşına göre düşüktür. Ancak bunlar, hoşlarına giden bir şey üzerinde dikkatlerini kolayca toplayabilirler.
Dikkatlerini ne zaman toplayabilirler?
Örneğin, dersi dinlerken bir türlü dikkatini toplayamayan bir çocuk, sevdiği bir bilgisayar oyununu hiç sıkılmadan saatlerce oynayabilir. Aslında, sıkıcı bir işle uğraşırken dikkatimizi toplamada zorlanma ve işi yarım bırakma isteği zaman zaman herkeste görülebilir. Ancak, davranış kontrolü yeterince gelişmiş kişiler, bu isteğin önüne geçebilirken, DEHB sorunu olanlar bunu yapamaz.
Dr. Serdar ALPARSLAN-Psk. Yasemin KALKAVAN