Çok eski bir web tarayıcısı kullanıyorsunuz. Bu veya diğer siteleri görüntülemekte sorunlar yaşayabilirsiniz..
Tarayıcınızı güncellemeli veya Chrome kullanmalısınız.
Etniki Eterya
Etniki Eterya (Etniki Hetairia), gizli bir ihtilal örgütü olarak; Yunanistan'ın bağımsızlığı ve Doğu Roma İmparatorluğu'nun yeniden ihya edilmesi amacıyla ilk kez 18. Yüzyılda kurulmuş ve 1798'de dağıtılmıştı. Etniki Eterya, 16 yıl sonra, 1814'te Odesa'da yeniden faaliyete geçti.
Yunanlılar için ilk iş, Osmanlı İmparatorluğu sınırları içindeki bütün Hıristiyanları silahlandırmak ve Rumlar arasında mücadele, birlik ve beraberliği sağlamaktı.
Osmanlı yönetimi, ülkedeki azınlıklara ve tabii ki Yunanistan'da Türklerin dışında kalan unsurlara uyguladığı idare sistemi, demokrasi esasına dayanıyordu. Fakat Yunanlılar, kendi yönetimlerinde bile hiçbir zaman bulamayacakları bu huzurlu yaşantıyı, daima Türkler aleyhinde kullanmış ve amaçlarının gerçekleşmesi iüçin bir fırsat bilmişlerdir.
Etniki Eterya örgütü, Türkiye'ye yönelik yıkıcı faaliyetlerinin dünya kamuoyunca da onaylanmasını sağlamak için yoğun bir propaganda faaliyeti yürütmüş, bu amaçla Moskova, Odessa, Trieste ve Marsilya gibi Rumların topluca bulundukları şehirlerde şubeler kurmuştu. Buralarda açtıkları okullarda ihtilal fikirlerinin aşılanmasını ve devam etmesini sağladılar. Bir plan ve program içerisinde sistemli bir şekilde maddi yardım ve silah sağladılar.
Osmanlı İmparatorluğunu içerden çökertmek için Yunanistan ve tüm Balkan ülkelerini kışkırtan Rusya, Yunanlıların bu faaliyetlerinin baş destekçisi, takipçisi ve teşvikçisi oldu. Hatta Rus Çarı I. Aleksandr, bu örgütün gizli genel başkanı ilan edilmişti. Daha sonra A. İpsilanti adında bir Yunanlı, başkan vekili sıfatıyla örgütün başına getirildi. İçten ve dıştan destek gören örgüt, 40 bin kişilik bir ihtilalci güce sahip oldu.
Yunanistan'ın bağımsızlığı ve Bizans'ın ihyasını hedefleyen Etniki Eterya'nın faaliyet programı şu maddelerden oluşuyordu:
· Yunan ulusunun tam bağımsızlığını sağlamak
· Batı Trakya ve Selanik'in Yunanistan'a ilhakı
· Ege adalarının Yunanistan'a ilhakı
· 12 Ada'nın Yunanistan'a ilhakı
· Girit Adası'Nın Yunanistan'a ilhakı
· Batı Anadolu'nun Yunanistan'a ilhakı
· Pontus Rum devletinin ihyası
· Kıbrıs'ın Yunanistan'a ilhakı
· İmroz ve Bozcaada'nın Yunanistan'a ilhakı
· İstanbul'un işgal edilerek, Bizans'ın yeniden kurulması ve Megalo İdea'nın gerçekleşmesi.
1778 tarihinden itibaren Megalo İdea peşinde koşan Yunanlılar, 1830'da bağımsızlıklarını ilan ederek, faaliyet programının birinci maddesini gerçekleştirdiler. Rusya ve bazı Avrupa ülkelerinin desteğini sağladıkça, Megalo İdea'nın diğer hedeflerini de ele geçirmek için yoğun bir uğraş içine girdiler.
A. İpsilanti'nin başkanlığında 1821 yılında fiilen harekete geçen Etniki Eterya, Rus çarının desteğine güvenerek, yoğun terör hareketlerine başladı. Müslüman halka yönelen saldırılar gittikçe geniş bir alana yayıldı.
1825 yılında Rus Çarı Aleksandr'ın ölmesi ve yerine I. Nikola'nın geçmesi, sorunu yeni bir aşamaya getirdi. Çar Nikola, kendi siyaseti açısından dahi olsa, Yunanlıların Osmanlı İmparatorluğuna karşı olan hareketlerini onaylamadığını açıkladı. Bu aşamada Yunanistan, Rusya'Dan yüz çevirerek Fransa'ya yöneldi.
1830 yılında Yunanistan bağımsızlığını ilan etmiş ve Avrupa'da Yunanlılar lehine bir akım başlamıştı. Etniki Eterya bu durumdan yararlanmak için, dünya ulusları ile Osmanlı'nın ilişkilerini bozmaya var gücü ile çalıştı.
Etniki Eterya, 1896'da yayınladığı bildiride gerçek yüzünü ortaya koydu. Bildiride şu ifadeler kullanılıyordu:
· Ezeli ve ebedi düşmanımız Türklerdir.
· Yunan ulusu, bağımsızlığını kazanmakla önemli bir kazanç elde edememiştir. Halkının büyük bir kısmı Türklerin yönetimi altındadır. Bu vatandaşlarımızı kurtarmak görevimizdir.
· Megalo İdea'yı gerçekleştirmek, bir esastır.
· Gayeye varmak için, gizliliğe olağanüstü dikkat etmek gereklidir.
· Yunanistan'da parti mücadeleleri ve fikir ayrılıkları kesin olarak terk edilmelidir.
· Bütün Rum milletinin Etniki Eterya bayrağı altında toplanması yüksek çıkarlarımızın gereğidir.
· Megalo İdea'nın gerçekleştirilmesi için her türlü araca başvurulacaktır.
· Etniki Eterya, Rum halkını bütünü ile silahlandıracaktır.
· Mukadder olan zamanın gelmesinden sonra ezeli ve ebedi düşmanımız olan Türklere saldırılacaktır.
· Türklere karşı Yunanistan, hariçten hiçbir yardım beklemeyecek ve yalnız kendisine güvenecektir.
· Politik fırsatlardan yararlanmak, Etniki Eterya'nın baş görevidir.
· Etniki Eterya bütün Rum zenginlerini örgüte yardıma davet eder.
· Helenizmin sonsuz gücüne inanarak, Türklere karşı büyük düşmanlık hareketine başlayalım.
· Etniki Eterya hiçbir siyasi partiye bağlı olmadığı gibi, hiçbir siyasi partinin emrinde değildir.
· Şayet, hükümet ülkenin sorunları üzerine eğilmezse, Etniki Eterya, hükümeti görevini yapmaya zorlayacaktır.
· Tanrının yardımı ile Megalo İdea mutlaka gerçekleştirilecektir.
Etniki Eterya'nın psikolojik etkisinin büyük olmasını sağlamak bakımından, örgütün temeli Rus Çarlığına ve Rus Ortodoks Kilisesi'ne dayandırılmıştı. 1917 yılında Rus Çarlığı'nın devrilmesi ve yerine Sosyalist Şuralar Hükümeti'nin kurulması, Etniki Eterya'yı ve faaliyetlerini temelden sarsarak, örgütün giderek gücünü kaybetmesine ve nihayet yok olmasına sebep oldu.
Ancak, ideolojiyi kaybetmemek ve Megalo İdea'yı gerçekleştirmek üzere, yeni bir kimliğe bürünen örgüt, İstanbul Patrikhanesinde, Mavri Mira Derneği adı altında faaliyetlerini sürdürmüştü. Türkiye toprakları üzerinde, Türk devletini bir an önce yıkmak için gerekli organizasyonu ve bölüşme planlarını hazırlayan İstanbul Patrikhanesi, 1821-1919 yılları arasında 98 yıl, Etniki Eterya'nın merkezi olmuştur.
Etniki Eterya'nın çok büyük para kaynakları vardı. Bu paralar, Megalo İdea'nın Pan-Helenizm hayalinin propagandasını yapan zengin Yunanlılar ve onların destekçileri tarafından veriliyordu.
Etniki Eterya zamanla, Kıbrıs'taki EOKA ve İngiltere'deki IRA gibi terörist bir örgüt oldu vehatta kendi milletinden olanları bile gösterilen yolu takip etmeleri amacıyla öldürmek suretiyle büyük katliamlar da dahil, her türlü terör eylemini uygulamaya başladı.
Etniki Eterya'nın kullandığı en yaygın yöntemler; isyan, terörü teşvik etmek ve Yunanistan sınırları dışındaki Yunanca konuşan toplulukları kışkırtmaktı(1).
KAYNAK: Kıbrıs'ın Tarihi Gelişimi ve KKTC, Kıbrıs Türk Kültür Derneği Genel Merkezi Yayını, Lefkoşa 1983, s. 12-17.
1) Sonyel, Dr. Salahi Ramadan-; Türk-Yunan Anlaşmazlığı, Kıbrıs Türk Kültür Derneği Yayını, Lefkoşa 1985, s. 10.