Göktürk

Bülent Baysal · 28 May 2009

Kardeşim Göktürk için;

GÖKTRÜKÇE

Üze kök tengri asra yağız yir kılındukda ikin ara kişi oğlı kılınmış. Kişi oğlında üze eçüm apam Bumin Kağan İstemi Kağan olurmış. Olurupan Türk budunung ilin törüsin tuta birmiş, iti birmiş. Tört bulung kop yağı ermiş. Sü sülepen tört Başlıgıg yükündürmiş. Tizligig sökürmiş. İlgerü Kadırkan yışka tegi kirü Temir Kapıgka tegi kondurmış. İkin ara idi oksuz Kök Türk ança olurur ermiş. Bilge Kağan ermiş, Alp Kağan ermiş. Buyrukı yime budunı yime tüz ermiş. Anı üçün ilig ança tutmış erinç. İlig tutup törüg itmiş. Özi ança tutmış erinç. İlig tutup törüg itmiş. Özi ança kergek bolmış. Yoğçı sığıtçı öngre kün toğsıkda Bökli çöl[l]üg il Tabgaç Tüpüt Apar Purum Kırgız Üç Kurıkan Otuz Tatar Kıtany Tatabı bunça budun kelipen sığtamış yoğlamış. Antağ külüg kağan ermiş.

ANADOLU TÜRKÇESİ

Üstte mavi gök, altta yağız yer kılındıkta, ikisi arasında insan oğlu kılınmış. insan oğlunun üzerine ecdadım Bumin Kağan,İstemi Kağan oturmuş. Oturarak Türk milletinin ilini töresini tutu vermiş,düzenleyivermiş. Dört taraf hep düşman imiş. Ordu sevk ederek dört taraftaki milleti hep almış, hep tabi kılmış. Başlıya baş eğdirmiş, dizliye diz çöktürmüş. Doğuda kadırkan ormanına kadar, batıda Demir Kapıya kadar kondurmuş. İkisi arasında pek teşkilatsız GökTürk öylece oturuyormuş. Bilgili kağan imiş, cesur kağan imiş. Buyruğu yine bilgili imiş tabii,İli tutup töreyi düzenlemiş. Kendisi öylece vefat etmiş. Yasçı, ağlayıcı, doğuda gün doğusundan Böklü çöllü halk, Çin, Tibet, Avar, Bizans, Kırgız, Üç Kurıkan, Otuz Tatar, Kıtay, Tatabı, bunca millet gelip ağlamış, yas tutmuş. Öyle ünlü kağan imiş.

GÖKTRÜKÇE

Anda kisre inisi kağan bolmış erinç, oğlıtı kağan bolmış erinç. Anda kisre inisi eçisin teg kılınmaduk erinç, oğlı kangın teg kılınmaduk erinç. Biligsiz Kağan olurmış erinç, yablak kağan olurmış erinç. Begleri budunı tüzsüz üçün Tabgaç budun tebligin kürlüg üçün armakçısın üçün inili eçili kingşürtükin üçün begli budunlıg yongşurtukın üçün Türk budun illedük ilin ıçğınu ıdmış, kağanladuk kağanın yitürü ıdmış. tagaç budunka beglik urı oglun kul boldı, işilik kız oglın küng boldı. Türk begler Türk atın ıtı. Tabgacçı begler Tabga atın tutupan Tabgaç kağanka körmiş. Elig yıl işig küçüg birmiş. İlgerü kün toğsıkda Bökli kağanka tegi süleyü birmiş. Kurıgaru Temir Kapıgka tegi süleyü birmiş.Tabgaç Kağanka ilin törüsin alı birmiş.

ANADOLU TÜRKÇESİ

Ondan sonra küçük kardeşi kağan olmuş tabii, oğulları kağan olmuş tabii. Ondan sonra küçük kardeşi büyük kardeşi gibi kılınmamış olacak, oğlu babası gibi kılınmamış olacak. Bilgisiz kağan oturmuştur, kötü kağan oturmuştur.Buyruğu da bilgisizmiş tabii, kötü imiş tabii. Beyleri, milleti ahenksiz olduğu için , Çin milleti hilekâr ve sahtekâr olduğu için , aldatıcı olduğu için,küçük kardeş ve büyük kardeşi birbirine düşürdüğü için, bey ve milleti karşılıklı çekiştirttiği için, Türk milleti il yaptığı ilini elden çıkarmış, kağan yaptığı kağanını kaybedi vermiş. Çin milletine beylik erkek evlâdı kul oldu, hanımlık kız evlâdı cariye oldu.Türk beyler Türk adını bıraktı. Çinli beyler Çin adını tutup, Çin kağanına itaat etmiş. Elli yıl işi gücü vermiş. Doğuda gün doğusunda Böklü kağana kadar ordu sevk edivermiş. Batıda Demir Kapıya kadar ordu sevk edivermiş. Çin kağanına ilini, töresini alı vermiş.

GÖKTRÜKÇE

Üze Türk Tengrisi Türk ıduk yiri subu ança itmiş. Türk budun yok olmazun tiyin budun bolçun tiyin kangım İltiriş Kağanığ ögüm İlbilge Katunug tengri töpüsinde tutup yügerü kötürmiş. Taşra yorıyur tiyin kü eşidip balıkdaki tağıkmış, tağdaki inmiş, tirilip yitmiş er bolmış. Tengri küç birtük üçün kangım kağan süsi böri teg ermiş, yağısı koyn teg ermiş. İlgerü kurıgaru sülepti[r]m[iş] kubrat[mış]. [K]amağı yiti yüz er bolmış.

ANADOLU TÜRKÇESİ

Yukarıda Türk Tanrısı, Türk kutsal yeri , suyu öyle tanzim etmiş. Türk milleti yok olmasın diye, millet olsun diye babam İlteriş Kağanı, annem, an nem İlbilge Hatunu göğün tepesinden yukarı kaldırmış olacak. Babam kağan on yedi erle dışarı çıkmış. Dışarı yürüyor diye ses işitip şehirdeki dağa çıkmış, dağdaki inmiş, toplanıp yetmiş er olmuş. Tanrı kuvvet verdiği için babam kağanın askeri kurt gibi imiş, düşmanı koyun gibi imiş. Doğuya, batıya asker sevk edip toplamış, yığmış. Hepsi yedi yüz er olmuş.

GÖKTRÜKÇE

İnim Kül Tigin kergek boldı.... Özüm sakındım(sıkındım). Körür közüm körmez teg, bilir biligim bilmez teg boldı.Özüm sıkındım (sakındım). Öd Tengri yaşar. Kişi oğlu kop ölgeli töremiş. Ança sıkındım. Közde yaş kelser tıda, köngülte sığıt kelser yanduru sakındım. Katığdı sakındım. İki şad ulayı ini yigünüm, oğlanım, beglerim, budunum közü kaşı yablak boldaçı tip sakındım.
BİLGE KAĞAN

ANADOLU TÜRKÇESİ

Küçük kardeşim Kül Tigine gereken oldu. Kendim düşünceye daldım. Görür gözüm görmez gibi, bilir aklım bilmez gibi oldu. Kendim düşünceye daldım. Zamanı Tanrı yaşar. İnsanlar hep ölmek için türemiş. Öyle düşünceye daldım. Gözden yaş gelse engel olarak, gönülden ağla mak gelse geri çevirerek düşünceye daldım. Müthiş düşünceye daldım. İki şadım ve küçük kardeş yeğenim, oğlanım, beylerim ,milletim gözü ka şı kötü olacak diye düşünceye daldım.......................
BİLGE KAĞAN

DoGaN DuRMuS · 28 May 2009

Cevap: Göktürk

Göktürk Kitabesinin Doğu Tarafını Yazdığınız için teşekkürler.

Göktürk kitabeleri
Göktürk kitabeleri, Göktürk İmparatorluğu'nun ünlü hükümdarı Bilge Kağan devrinden kalma altı adet yazılı dikilitaştır. Moğolistan'ın kuzeyinde, Baykal gölününü güneyinde, Orhun ırmağı vadisindeki Koşo Saydam gölü yakınlarındadır. Bu yazıtlardan Köl Tigin ve Bilge Kağan yazıtları, Koçho Tsaydam bölgesindeki Orhun Irmağı civarında; Bilge Tonyukuk yazıtları ise, Köl Tigin ve Bilge Kağan yazıtlarından yaklaşık 360 km uzakta, Tola Irmağı'nın yukarı yatağındaki Bayn Tsokto (Bayn Çokto) bölgesindedir. Bilge Tonyukuk yazıtlarının, (Orhun Irmağı civarında olmamasına rağmen), Orhun yazıtlarıyla birlikte düşünülmesi, anılması Köl Tigin ve Bilge Kağan yazıtları ile aynı döneme ait olması ve aynı konuları içermesindendir. Yazıtlar Türk dili, tarihi, edebiyatı, sanatı, töresi hakkında önemli bilgiler vermektedirler. Türk ve Türkçe adı, ilk kez Doğu Göktürkler dönemine ait bu yazıtlarda geçmektedir.Yazıtların üçü çok önemlidir. İki taştan oluşan Tonyukuk 716, Köl Tigin (Kültigin) 732, Bilge Kağan 735 yılında dikilmiştir. Köl Tigin yazıtı, Bilge Kağan'ın ağzından yazılmıştır. Kültigin, Bilge Kağan'ın kardeşi, buyrukçu ihtiyar Tonyukuk ise veziridir. Anıtların olduğu yerde yalnızca dikilitaşlar değil, yüzlerce heykel, balbal, şehir harabeleri, taş yollar, su kanalları, koç ve kaplumbağa heykelleri, sunak taşları bulunmuştur. Orhun Abideleri'ni ilk kez 1889 yılında Rus tarihçi Yardintsev bulmuştur. 1890'da bir Fin heyeti, 1891'de de bir Rus heyeti burada incelemelerde bulunmuştur. Bu heyetler yazıları çözememişlerdir. Fakat 1893 yılında Danimarkalı bilgin Vilhelm Thomsen, 38 harfli alfabeyi çözerek yazıtları okumayı başarmıştır. Alfabenin dördü sesli, dördü sessiz harften oluşur. Yazıda harfler birbirine birleştirilmez, kelimeler de birbirlerinden iki nokta üstüste konularak ayrılır. Sağdan sola ve yukarıdan aşağıya yazılır. Orhun abidelerinde yazılar yukarıdan aşağıya yazılmış ve sağdan sola doğru istiflenmiştir.

Ara

Göktürk

Bülent Baysal

Dost Üyeler

DoGaN DuRMuS

Dost Üyeler