Çok eski bir web tarayıcısı kullanıyorsunuz. Bu veya diğer siteleri görüntülemekte sorunlar yaşayabilirsiniz..
Tarayıcınızı güncellemeli veya Chrome kullanmalısınız.
Bugünkü Pazar sohbetimizde de birkaç gün önce kaybettiğimizin birinci yılında andığımız Sayın İsmet Kotak’ın Kıbrıs Bülteni dergisinin Ocak-Şubat 1968 sayısında yayınlanmış bir yorumunu paylaşalım:
MAKARİOS'UN ORTAYA KOYDUĞU DURUM
İsmet Kotak Ocak-Şubat 1968
Makarios şimdiki şartlar içinde Cumhurbaşkanlığı görevine devam edemeyeceğini bunun için de yeni seçime gideceğini açıklamıştır.
Ortaya çıkan durum nedir? Anayasadaki noktalar nelerdir? Makarios bu hareketi neden yapmıştır?
Yeni seçime gitme kararı Makarios tarafından sayılıp dökülmüş fakat bazılarına temas edilmemiştir. Bizce esas sebepler şunlardır:
1. Makarios karşıya çıkan engellerden ötürü Enosis gemisini alenen yürütecek kudreti bu gün için yitirmiştir. Bağımsız Kıbrıs'a kayarken muhaliflerine karşı halkı yanına çekmek yeni seçimle kuvvetlenmek istemektedir.
Son günlerde Enosis'i terk ettiği şeklinde başta «Sen SİNOD» Meclisi olmak üzere birçok çevrenin hücumuna uğramıştır. Kendisi bunlara karşı Türkiye ile Yunanistan arasındaki görüşmelerin sonuçsuz kalmasını, Yunan askerlerinin Kıbrıs'tan çekilmesini göstermektedir.
Bunun açık manası Türkiye'nin askeri müdahalesi yüzünden Enosis'i belirli süre unutmak gerektir. Makarios bunu anlamış, muhalifleri de bu durumu anladıkları halde kendisini yıpratmak için Enosis’çi kesilerek halka sığınmak istemişlerdir. Buna mukabele sadece seçim yoluyla olabilirdi ve Makarios da bunu tercih etti. Açıklama yapmış elde edilecek olan artık o meşhur hayal (ENOSİS) olmadığını kastederek orta yolun kendisini seçmek suretiyle tasvibini istemiştir.
2.İçteki bu yıpranmaya karşı dış etkenler de Makarios'un başarısını sıfıra indirmiştir. Türkiye her hareketine müsamaha eden Türkiye olmaktan çıkmış, her çıkışı cevaplamak konusunda karar almış buna ait örnekler vermiştir.
Türkiye'nin Kıbrıs için bir harbi göze alamayacağı iddiası artık geçer akçe olmaktan çıkmıştır.
Kıbrıs'ta kurulan Türk Yönetimi Makarios’un bunca yıl titrediği korktuğu bir sonuçtur. Bu gerçeğin yüzüne çarpılması Enosis'i isterken Türk ve Rum olarak ikiye ayrılmış bir Kıbrıs'a doğru gidildiğini anlamaya yetmiştir.
Amerika, İngiltere, Sovyetler Birliği Bağımsız Kıbrıs tezine yönelmişler, taraflardan birinin, Kıbrıs'ı toprakları arasına katmasının karşısına çıkmışlardı.
Kaldı ki, Makarios bu gün kendi, liderliğinin devamını Enosis'te değil Bağımsız Kıbrıs'ta görmektedir.
3.Anayasa'nın 39'uncu maddesi ara seçimi öngörmektedir. Madde 44’ün «b» fıkrasına göre, Cumhurbaşkanının istifası Temsilciler Meclisi Başkanına yazılı olarak bildirilmesini ileri sürmektedir. Bu olduğu takdirde madde 39'a göre ara seçim yapılacaktır. Yine madde 44'ün ikinci fıkrası Cumhurbaşkanına Temsilciler Meclisi Başkanı’nın vekâlet edeceğini göstermektedir. Açıkçası istifa halinde 45 gün içinde seçime giderek boşluğu doldurmak gereklidir.
İstifa keyfidir. İstifa tahakkuk ederse 45 gün içinde seçim yapılır kazanan görevine başlar fakat Hukukî yönün karşısında politika yönü vardır ki, bunun üzerinde hayli durmak gerekmektedir.
a.Bu istifa bu gün elde mevcut anayasa çerçevesine göre, yapıldığına göre. Anayasa yeniden kuvvet kazanmaktadır. Türk Cephesinin iddiası anayasanın tam olarak geçerliği ve bu güne kadar da tadile uğratılmadığı, uğratılmayacağı şekilde idi. Bu saklanmaktadır.
Ancak seçim nasıl olacaktır? Makarios'a yakın olduğu bilinen bazı gazeteler bizi şüpheye düşüren bir haber vermişlerdir. Habere göre, Cumhurbaşkanlığı seçimi Türk ve Rumlarca ortak yapılacaktır. Türklere de seçim hakkı tanınmaktadır.
Bu bıçağın çift taraflı oyunun hem Türklere hem de Rum Muhaliflere karşı sahneye konduğunu göstermektedir. Bu konu aydınlanmamıştır; ne var ki, Makarios her zaman çoklu oyunu tercih eden kişi olarak düşünülmelidir.
Türker’in hangi şartlar altında seçim sandığına gidebilecekleri ve kimlere oy verebilecekleri yani topyekün seçme ve seçilme hakları Anayasada kayıtlıdır. Bunun dışında bir hareketten medet umulmakta ise Makarios en büyük hatayı yapmış olacaktır. Devlet Başkanının yeniden seçilmesi Devlet Başkan yardımcılığı müessesesinin ortadan kaldırıldığı anlamına alınmak isteniyorsa balta yeniden taşa vurulmuş demektir. Zira Türk cephesinin mukabele için elinde kozları vardır. Görev süresinin uzatılması nasıl Türk ve Rumlar olarak ayrı ayrı mahallelerde tahakkuk ettirilmekte ise Rum silâhlısının adım atamadığı topraklarda Türk halkının kendi gayelerine oy kullanması zor değildir.
b. Makarios söylediklerinde samimî ise Enosis'in karaya vurduğunu teslim etmektedir, demektedir. Kıbrıslı Türklerle barış içinde yaşamak arzusu ilk defa platonik alandan gerçeklere gidilerek, yapılabilecek olanı işaretle ileri sürülmüş olmaktadır.
Makarios Birleşmiş Milletler çerçevesinde görüşme teklif etmekle U Thant'ı da yanına almayı başarmak istemiştir.
Türk cephesinin tutumu bellidir. Türkiye'nin ne gibi tepki göstereceği yakında anlaşılacaktır. Nihayet tüm cephelerin karşısına Rum halkından tam yetki alarak çıkmak isteyen Makarios görüşmeler yoluyla sonuca ulaşmasını istiyorsa Türkiye, Yunanistan, (Türk ve Rum cephelerinin hazır olacağı toplantıda bu fırsatın kendisine verilmeyeceğine inanmıyoruz. Ne var ki, iç tehditlerde ortaya konan Türk Yönetimi karşısında Enosis'i teperek Bağımsızlığa yönelen Makarios'un ince hesaplar peşinde koşması halinde karşılaşacağı tepki eskisinden daha sert olacaktır. Dünya devletleri nezdinde barışçı görünmek için yığınla lâf etmek yeni bir seçimle sandalyeyi kuvvetlendirmek ve eski tutumu devam ettirmek: Makarios için ihtimal dışı değildir.
Bu vesile ile Sayın İsmet Kotak’ı bir kez daha Sevgi ve Saygı ile anıyoruz...
Kamil Özkaloğlu
15 Eylül 2012