1206 yılında Horasan'ın Merv şehrinde doğmuştur.Gençliğinde Anadolu'ya göçederek önce Karaman ve daha sonra da Eskişehir'e yerleşmiştir. Karaman ve Şam'da öğrenim görmüştür. İslâmî ilimlerde geniş bir ünü vardır.
Osman Gazi Şeyh Edebalı dergahında kaldığı bir gece rüyasında şeyhin koynundan çıkan bir ayın kendi koynuna girdiğini ve göbeğinden çıkan ulu bir ağacın bütün cihanı sardığını görür.Şeyh Edebalı bu rüyayı, Osman Gazi'nin büyük birdevletin kurucusu olacağı şeklinde yorumlar. Bu yorumdan sonra kızı Bala Hatun'u Osman Gazi'ye verdiği söylenir.
Şeyh Edebalı, Osmanlı Devleti'nin siyasi, idari ve hukuki düzeninin temellerini atmıştı.
Ahiliğin temel kurallarını uygulamış ve Kayı Aşireti'nin yerleşik düzene geçmesinde büyük rol oynamıştı. Bu bakımdan Osmanlı Devleti'nin manevi kurucusu sayılır.
1326yılında ve 120 yaşında vefat eden Şeyh Edebalı'nın türbesi Orhan Gazi tarafından yaptırılmıştır.
Damadı Osman Gazi'nin Bey olması üzerine verdiği nasihati çok ünlüdür. Sözlerinden bugün bile derin anlamlar çıkarmak mümkündür:
Ey oğul
Bundan sonra öfke bize, uysallık sana
Güceniklik bize, gönül almak sana
Suçlamak bize, katlanmak sana
Acizlik bize, yanılgı bize, hoş görmek sana
Geçimsizlikler, çatışmalar, anlaşmazlıklar bize, adalet sana
Kötü göz, şom ağız, haksız yorum bize, bağışlama sana
Ey oğul
Bundan sonra bölmek bize, bütünlemek sana
Üşengeçlik bize, uyarmak, gayretlendirmek, şekillendirmek sana
Ey oğul
Sabretmesini bil, vaktinden önce çiçek açmaz
İnsanı yaşat ki, Devlet yaşasın
Ey oğul
Yükün ağır, işin çetin, gücün kıla bağlı
Allah (C.C.) yardımcın olsun.